سنگ لاجورد
سنگ لاجورد (Lapis Lazuli) گوهری گران بهاست که به دلیل رنگ آبی خیره کننده آن به همراه رگه های طلایی رنگ زیبای خود و خواصی که دارد از هزاران سال پیش تاکنون طرفداران زیادی در جهان داشته است. از گذشته های دور از پودر لاژورد برای تهیه رنگ آبی و از خواص لاژورد در درمان و پزشکی استفاده های متعددی می شده است. خواص سنگ آکوامارین
سنگ لاجورد یا Lapis Lazuli
سنگ لاجورد (Lapis Lazuli) نام سنگی است که در فالت ایران استخراج میشود. خاستگاه اصلی سنگ لاجورد، معادن سرسنگ در سرزمین بدخشان در شمالی ترین بخش افغانستان است. این سنگ به رنگ آبی تیره همراه با لکه های طلایی پیریت است و از سنگ های نیمه قیمتی و شناخته شده در عهد ایران باستان و یکی از کالاهای تجاری ایرانیان بوده.
دانشمندان ایرانی از جمله ابوریحان بیرونی، ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی، جوهری نیشابوری و… در مورد خصوصیات این سنگ و خواص درمانی آن مطالب بسیاری آورده اند. هنرمندان ایرانی در سده های میانی و اروپایی دور?? رنسانس از این سنگ به عنوان رنگدان?? لاجوردی (آبی نیلی) در نقاشی های خود استفاده میکردند. امروزه از آن برای ساخت جواهرات نیمه قیمتی، وسایل تزیینی، نقاشی، آثار هنری، صنعت و انرژی درمانی استفاده میشود.
چرا این سنگ آبی را لاژورد یا Lapis lazuli نامیده اند؟
لاجورد یکی از قدیمی ترین و کهن ترین گوهر سنگ های مورد استفاده توسط بشر است. استخراج این سنگ بیش از 2500 سال در ایران باستان و در محل افغانستان امروزی رواج داشته به همین دلیل ریشه نام گذاری سنگ لاجورد (Lapis lazuli) که با نام های لازورد (lazaward) در عربی یا لاژورد (Lajward) در پارسی هم یاد شده از واژه فارسى باستان یا فرس قدیم به نام «لاژورد» گرفته شده که سپس در عربى به لاجورد تغییر کرده و از عربى وارد زبان لاتین شده است و به «لازور» تغییر پیدا کرده است.
در زبان لاتین کلمه Lapis به معنی سنگ بوده و کلمه Azure برای رنگ آبی ژرف و تیره به کار میرود که ترکیب آن با «لازور» نام لاپیس لازولی یا سنگ آبی را برای سنگ آبی لاجورد به وجود آورده است.
تاریخچه سنگ لاژورد
لاجورد سنگی نیمه قیمتی در دوران ایران باستان است. با شکست مادها از تیکالت پلیسر سوم، پادشاه آشور در قرن هفتم قبل از میلاد، غنایمی از جمله الجورد (ده تن) دریافت شد و کتیبه های آشوری به آن اشاره کرده اند. در دور? هخامنشیان، لاجورد را (کپوتکه) می نامیدند. در کتیب? بنیاد کاخ داریوش کبیر در شوش، هر یک از مصالح لازم برای ساختمان کاخ و منشا آن ها ذکر شده است.
به دلیل وجود دشت کویر و دشت لوت در شرق فلات ایران، کشاورزی در این مناطق امکان پذیر نبود، اما به دلیل وجود انواع معادن در این بخش از فلات ایران، جمعیت زیادی در آن جا ساکن شدند. با حفاری در این مناطق حجم زیادی از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی از جمله سنگ لاجورد به صورت خام و تراش یافته به دست آمدند که نشان از رونق تجارت این کالا در این مناطق داشت.
وجود انبوه سنگ لاجورد و تراشه های آن در شهر سوخته، دلیل اهمیت تجاری این سنگ در حکومت های شرق ایران، در منطق? گستردهای از کوه بدخشان در شرق تا سرزمین مصر در غرب است، احتمالا سنگ خام از کوه های سرسنگ بدخشان استخراج می شد و به صورت ماد?? خام به شهر سوخته منتقل میشد و پس از پاکسازی در کارگاه ها، از راه کرمان و فارس، به شوش و سپس به شهرهای جنوبی میانرودان و دورتر و از طریق دریا به سومر و مصر صادر می شد.
لاژورد از اوایل سده هفتم قبل از میلاد در منطقه بدخشان افغانستان استخراج شده و سپس در سایر کشور ها مثل روسیه ، پاکستان و مناطقی در افریقا نیز یافت شده است. بدخشان با بیش از 3000 کیلومتر فاصله از مصر، منبع لاجورد براى تمدن‌هاى قدیم مصر، بابل، یونان و روم بوده است. این سنگ آبی رنگ مورد علاقه مصریان باستان و فراعنه مصر قرار داشته و کشف این سنگ در اهرام، نشان از تاریخ تجارت این سنگ گران‌بها دارد.
زیورآلات ساخته شده با مهره های لاجورد مربوط به 7500 سال قبل از میلاد مسیح در تمدن کهن دره سند (رود سند در پاکستان کنونی) یافت شده است.
لاجورد در مصر به عنوان سنگی مقدس و والا مرتبه شناخته می شد (شاید به دلیل شباهت آن به آسمانی پر ستاره به دلیل وجود ذرات پیریت در لاجورد) و کاهنان مذهبی، عبادتگاه ها و فراعنه برای ایجاده جلوه ای مافوق بشری و بالاتر از انسان در خود برابر مردم عادی از آن استفاده می کردند. همچنین ماسک مومیایی معروف فرعون باستانی مصر ، توتنخامن با لاجورد تزئین شده است.